Về Bình Định – mảnh đất được mệnh danh là vùng “Đất võ trời văn” của Việt Nam, nơi hòa quyện giữa núi non biển cả, nơi gần 5 thế kỷ giữ vai trò là trung tâm của nhà nước Chăm Pa cổ kính. Trên vùng đất giàu truyền thống văn hiến này, Bình Định hôm nay tỏa sáng với những giá trị lịch sử và những di sản văn hóa được bảo tồn qua thời gian. Dấu ấn Chăm Pa hiện lên vô cùng phong phú, đa dạng về loại hình, nhiều về số lượng… tất cả hòa quyện tạo nên sức lôi cuốn khó cưỡng đối với những ai từng đặt chân đến nơi đây.
Về Bình Định chiêm ngưỡng quần thể kiến trúc Chăm Pa
Với những ai đã từng ra Bắc vào Nam, hẳn sẽ bắt gặp những ngôi tháp Chăm Pa cổ kính nằm rải rác dọc trên dải đất miền Trung. Những cụm tháp với nhiều thế đứng khác nhau. Khi thì ẩn mình trong thung lũng, khi thì nằm chơ vơ giữa đồi, khi thì đứng ngay ven đường quốc lộ,…
Quần thể tháp Chăm Pa ở Bình Định còn khá nguyên vẹn, đa dạng về hình thù và đạt nhiều kỷ lục trong khu vực Đông Nam Á như tháp Hòn Chuông được xây dựng ở vị trí cao nhất Đông Nam Á (600m), tháp Dương Long là tháp gạch cao nhất với tháp giữa cao 39m.
Xuất phát từ thành phố Quy Nhơn đi trong vòng 40km, du khách có thể khám phá hầu hết các tháp Chăm Pa ở đây, nơi mà nhà thơ Văn Cao lần đầu tiên đến và thổn thức khi liên tưởng:
Dưới đây là một số gợi ý của Mytour về những tháp đặc sắc nhất của quần thể di tích tháp Chăm Pa tỉnh Bình Định mà nếu có dịp bạn nên ghé tham quan.
THÁP ĐÔI
Nằm ở phường Đống Đa, thành phố Quy Nhơn xinh đẹp, là địa điểm đầu tiên trong hành trình khám phá các tòa tháp độc đáo của Bình Định. Tháp Đôi được đánh giá là công trình kiến trúc “độc nhất vô nhị” của nghệ thuật kiến trúc Chăm Pa. Sở dĩ có tên gọi như thế là vì có hai ngọn tháp, tháp chính cao 20m, tháp phụ cao 18m, sừng sững đứng bên nhau qua nhiều lớp thời gian như hai người tri kỷ.
Tháp được xây dựng vào khoảng cuối thế kỷ 12 và được xếp hạng di tích lịch sử văn hóa quốc gia năm 1980. Cả hai tháp đều không phải là tháp vuông nhiều tầng theo truyền thống của tháp Chăm Pa. Cấu trúc gồm hai phần chính đó là khối thân hình vuông và phần đỉnh tháp hình mặt cong.
Ở ngọn tháp lớn có nhiều bức họa phù điêu hình khỉ Haruman đang nhảy múa. Còn tháp nhỏ thì có nhiều phù điêu hình hươu, nai. Phía trong vòm có hình người ở tư thế ngồi thiền và bên cạnh là những chú sư tử đầu voi đứng chầu hai bên. Tại các góc tháp được trang trí hình chim thần Garuda bằng đá, tất cả toát lên vẻ huyền bí của kiến trúc Chăm Pa.
Xem thêm: Tháp Đôi Bình Định ở đâu? Có thật sự đáng đến
THÁP BÁNH ÍT
Nằm cách thành phố Quy Nhơn khoảng 20km về hướng Bắc, tháp Bánh Ít thuộc địa phận huyện Tuy Phước. Có đến bốn tòa tháp lớn nhỏ khác nhau nằm trên một đỉnh đồi.
Tên gọi của tháp xuất phát từ hình dáng tháp khi đứng nhìn từ xa, cụm tháp giống như những chiếc bánh ít lá gai, một đặc sản của địa phương Bình Định.
Các bức phù điêu chạm khắc đủ loại hình thù nào là vũ nữ nhảy múa, tượng thần Siva, tượng nữ thần Uma,…tất cả tạo cho du khách cảm giác như đang sống vào thời Chăm Pa cổ xưa.
Xem thêm: Tháp Bánh Ít – điểm Check in lý tưởng mới
THÁP DƯƠNG LONG
Nằm cách thị trấn Phú Phong, huyện Tây Sơn chừng 12km về hướng Đông, tháp Dương Long là quần thể gồm ba ngọn tháp nằm gần nhau, dóng thẳng hàng theo trục Bắc – Nam, các cửa chính đều quay về hướng Đông trên một gò cao. Hai tháp bên ngoài cao khoảng 30m đối xứng với nhau qua tháp giữa cao 36m.
Được xây dựng vào cuối thế kỷ XII, quy mô của tháp Dương Long không chỉ thể hiện ở chiều cao của nó mà còn thể hiện ở lối kiến trúc độc đáo ở các hoa văn, họa tiết điêu khắc trên những tảng đá đồ sộ thể hiện nhiều đề tài khác nhau của cuộc sống.
Đến bên tháp, du khách sẽ thấy được sự to lớn, vĩ đại của tháp do bàn tay tài ba của các nghệ nhân Chăm Pa xưa tạo nên. Bộ mái của tháp có cấu trúc nhiều tầng nhỏ dần lên trên, trên đỉnh tháp là một búp sen lớn. Cụm tháp Dương Long là một kiến trúc bề thế và có thể nói là đẹp nhất trong số các tháp Chăm Pa còn lại ở miền Trung, sức lôi cuốn càng được tôn lên nhờ cảnh quang xung quanh của tháp.
Xem thêm: 30 địa điểm du lịch Bình Định nhất định phải đến
VỀ BÌNH ĐỊNH NGẮM THÁP THỦ THIỆN
Nằm ở địa bàn huyện Tây Sơn, bên kia dòng sông Côn đối diện với tháp Dương Long là tháp Thủ Thiện. Bởi thế cho đến nay dân gian vẫn còn truyền tụng câu thơ:
Vững vàng tháp cổ ai xây
Bên kia Thủ Thiện, bên này Dương Long.
Nước sông trong, dò lòng dâu bể,
Tiếng anh hùng tạc để ngàn thu.
Xa xa chim én liệng mù,
Tiềm long hỏi chốn, vân du đợi ngày.
Tháp được xây dựng trên một bình đồ hình vuông. Tháp có quy mô nhỏ nhưng lại là công trình kiến trúc có kiểu dáng và mang đầy đủ nhất những yếu tố đặc trưng cho phong cách Chăm Pa. Đó là các vòm cửa hình mũi lao cao vút lên, các cột ốp để trơn không trang trí, các tháp gốc xếp tầng sít nhau. Sự giản lược trong cách trang trí lại tạo ra vẻ đẹp trang nhã, thanh thoát cho tháp Thủ Thiện.
THÁP PHÚ LỘC
Giáp giới giữa hai huyện An Nhơn và Phù Cát, tháp Phú Lộc cao chừng 29m nằm trên đỉnh ngọn đồi. Dù đã bị đổ nát khá nhiều nhưng nhìn tổng quát ngọn tháp vẫn còn có dáng uy nghi, bề thế của một công trình kiến trúc cổ.
Tháp được xây dựng khoảng vào đầu thế kỷ XII, vòm cửa hình lưỡi mác vút lên cao tới 6m, bao quanh phần trên mỗi vòm là các bức phù điêu. Đứng tại nơi đây, du khách có thể nhìn thấy cả vùng đồng bằng rộng lớn của hai huyện An Nhơn và Phù Cát.
THÁP CÁNH TIÊN
Nằm trong khuôn viên thành Đồ Bàn thuộc xã Nhơn Hậu, huyện An Nhơn, cách thành phố Quy Nhơn khoảng 27km về hướng Tây Bắc, tháp Cánh Tiên cao khoảng 20m, có bề mặt vuông với lối trang trí cầu kỳ đến độ hoàn mỹ.
Khác với các tháp Chăm Pa khác, tháp Cánh Tiên được xây một phần bằng sa thạch ở nửa phía ngoài các cột ốp tường và diềm mái. Tại bốn góc được điêu khắc thành hình đuôi phượng nhô ra.
Theo một số tài liệu nghiên cứu cho rằng: tháp Cánh Tiên là quà tặng của vua Chế Mẫn của Chăm Pa dành tặng cho công chúa Huyền Trân của nước Đại Việt.
Khi du khách đến tham quan tháp vào những buổi chiều, nhìn từ xa, các góc mái của tháp như đôi cánh của các cô tiên nhảy múa trong sắc đỏ hoàng hôn, nhìn như cảnh tiên giữa đời thực.
THÁP BÌNH LÂM
Nằm ở địa phận huyện Tuy Phước, về tháp Bình Lâm tương đối đặc biệt so với các tòa tháp khác của tỉnh Bình Định ở chỗ thế đứng của tháp ở nơi đồng bằng, hòa mình vào với thiên nhiên và dân cư xung quanh.
Mái tháp có bốn tầng với đường diềm được trang trí lộng lẫy bằng hoa văn cánh sen cách điệu, uốn lượn liên hoàn, ở mặt tường mỗi tầng mái đều có phù điêu trang trí và bốn góc được gắng những ngọn tháp nhỏ.
Thuở nguyên sơ, tòa tháp cao khoảng 20m, nhưng trải qua bao năm tháng, tháp đã bị hư hại nhiều, nhất là tầng mái. Hiện tháp chỉ còn cao khoảng 15m, các vòm cửa hầu như đã sập. Tháp Bình Lâm được coi là ngôi tháp có giá trị nhiều mặt và được coi là tháp cổ nhất ở Bình Định. Có niên đại vào khoảng cuối thế kỷ X, tháp Bình Lâm tiêu biểu cho phong cách nghệ thuật cổ điển, là sự phục hưng của nghệ thuật nguyên khai.
Về Bình Định chiêm ngưỡng Tháp
Di tích tháp Chăm Pa không chỉ là điểm đến hấp dẫn các nhà nghiên cứu mà Về Bình Định để khám phá các giá trị văn hóa qua các thời kỳ mà còn là nơi để du khách có thể tham quan khi ghé thăm Bình Định. Đến với nơi đây du khách sẽ đắm chìm vào thế giới kỳ bí cũng như các giá trị văn minh từ các thời đại huy hoàng xưa kia để lại. Ngoài bảy cụm tháp trên đã được Nhà nước xếp hạng, hiện nay Bình Định vẫn còn một số di tích cổ khác. Ngoài ra tháp Hòn Chuông còn được xếp hạng tháp có vị trí xây dựng cao nhất Đông Nam Á dù hiện giờ tháp chỉ còn lại chân đế.
Mặc dù đã có nhiều cuộc khảo cổ hàng chục năm nay để tìm hiểu các giá trị đích thực về văn hóa Chăm Pa trên các tòa tháp nhưng đó cũng mới chỉ là những nghiên cứu bên ngoài. Nhiều bí ẩn kỳ lạ, nhiều huyền thoại lý thú vẫn đang chờ được hé mở trong tương lai không xa. Bởi thế, quần thể kiến trúc tháp Chăm Pa vẫn đang từng ngày kích thích sự tò mò và có sức lôi cuốn đến kỳ lạ đối với du khách gần xa.
Các bạn có thể xem thêm về Du Lịch Cù Lao Xanh tại đây
Tour Cù Lao Xanh đi ghép trong ngày Giá Rẻ Chất Lượng
Kinh nghiệm Du Lịch tại đây từ A tới Z
Nguyễn Minh Hoàng – Mytour.vn
